FACT-INFO.AZ » CƏMİYYƏT » XX əsrin məşhur muğam ifaçısı Mirzə Məhəmməd Həsənin HƏBSXANA YOLU
15-09-2023, 08:45 | CƏMİYYƏT / SEÇİLMİŞLƏR
XX əsrin məşhur muğam ifaçısı Mirzə Məhəmməd Həsənin HƏBSXANA YOLU

Şamaxı quberniyasında dünyaya göz açan Mirzə Məhəmməd Həsən Fələkzadə Şirvaninin ən dərin tədqiqatçısı muğam ustadı, musiqi bilicisi Ağakərim Nafiz olub. 

Xatırladırıq ki,  Mirzə Məhəmməd Həsən ustad Kərbəlayi Əli Əkbərdən dərs alaraq bir çox muğamların məhşur ifaçısı və yaradıcısı kimi ad-san qazanmışdır. O, vaxtilə Şamaxıda Mahmud Ağa tərəfindən təşkil olunan məclislərin əsas iştirakçılarından biri olub və Fələkzadə təxəllüsü ilə xeyli qəzəllər yazıb. Təəssüflə qeyd etməliyik ki, belə nəhəng sənətkar haqqında geniş ictimaiyyətdə məlumatlar yetərli deyil. Yalnız Ağakərim Nafizin  “Ustadi-Əzəm” kitabında böyük ustaddan söhbət açılır. Müəllif  çox ağrılı taleyi olan Mirzə Məhəmməd Həsən Şirvaninin həyat və yaradıcılıq

 fəaliyyətinin bəzi məqamlarına nəzər salıb. 

XX əsrin  möhtəşəm muğam ifaçısı Mirzə Məhəmməd Həsənin həbs olunmasının dəqiq səbəbləri bəlli deyil. Xatırladırıq ki, böyük ustad   XX  əsrin əvvəllərində Tiflisdə Metex qalasında dustaqlıq həyatı yaşayıb.

Ağakərim Nafiz  “Ustadi-Əzəm” kitabında onun həbsxana həyatından söhbət açaraq yazıb ki, Mirzə hərdən daş divarlar arasında qəmli-qəmli oxuyurmuş. Bunu həbsxana keşikçiləri eşidirdi.  Bir müddət sonra həbsxana rəisi oğluna toy edirmiş. Həmin məclisə Qafqazın çox adlı sanlı musiqiçiləri dəvət olunur. Həbsxana keşikçilərinin  tövsiyəsi ilə rəis Mirzəni toya dəvət edir.  Deyilənə və yazılana görə, Mirzə Məhəmməd Həsənin həbsxanadan toy məclisinə gətirilməsi və onun əvəzsiz ifaları məclisdə iştirak edən azərbaycanlılarla bərabər hətta digər xalqların da nümayəndələrini heyrətləndirir. Sonralar o, dəfələrlə çox böyük mənsəb və vəzifə sahiblərinin qarşısında çıxış edir. Ustadın çıxışları hər dəfə rəğbətlə qarşılanır. 

Mirzə Məhəmməd Həsənin özü çarizmin, sonralar qardaşı oğlu Ağabala Fələkzadə isə sovet repressiyasından qurtula bilmir.  1937-ci ildə o, Azərbaycandan sürgün edilir və bir daha geri qayıtmır. Repressiyanın qurbanı kimi Ağabala Fələkzadəyə yalnız ölümündən sonra 1956-cı ildə bəraət verilir. Seyid Şuşinski, Cabbar Qaryağdıoğlu və digər mugam ustadları Mirzə Məhəmməd Həsən Şirvaninin sənətinə, təkrarolunmaz muğam ifaçılığına böyük dəyər veriblər.

Professor Rəfail Hüseynov böyük ustad haqqında yazırdı: ”Mirzə Məhəmməd Həsən əslən Şamaxıdan olub, XIX yüzilin sonu, XX əsrin əvvəllərində bütün Şirvanın, Qafqazın, həmçinin Yaxın və Orta Şərqin ən məşhur xanəndələrindən sayılıb. Seyid Şuşinski kimi nəhəng “Onu gördüyüm xanəndələrin heç birinə bənzər tuta bilmərəm” söyləmişdisə, artıq bu dəyərləndirmə çox mətləblərdən xəbər verirdi. Uşaqlıq, gənclik illərində Mirzə Məhəmməd Həsəni görmüş və müasirim olan ağsaqqallardan, müxtəlif arxivlərdən bu sənətkar haqqında xeyli yeni və maraqlı məlumatlar əldə etmişdim. Azərbaycan Elmlər Akademiyası Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun elmi arxivində tanış olduğum bir əlyazmada Bülbülün vaxtilə konservatoriyada təşkil etdiyi Xalq Musiqisini Tədqiq edən Kabinə xətti ilə Şamaxıya göndərdiyi ekspedisiyanın hesabatı əks olunmuşdu. Burada Mirzə Məhəmməd Həsənin ifa məharəti, oxu zamanı bəzən özünü unudaraq dizin-dizin məclisin ortasına gəlib çıxması, gözəl qəzəllər yazması, lətif təsniflər qoşması haqda soraqlar tapdım. 

Bu qeydlərin altında imza qoyan Ərtoğrol adlı şəxs idi. Həm də diqqətimi bu cəlb etmişdi ki, müəllif yazısını “Ərtoğrul” yox, “Ərtoğrol” kimi imzalayıb”. (https://rafaelhuseynov.com/az/news/304)

Xatırladırıq ki, Mirzə Məhəmməd Həsən haqqında Hüseyn Cavidin oğlu Ərtoğrul Cavid,  tarixçi alim Seyfəddin Qəniyev, Firudin bəy Şuşinski, görkəmli musiqi tədqiqatçısı tanınmış xanəndə Vəli Məmmədov və digər şəxslər yazılar yazıblar. Musiqi tədqiqatçısı, tanınmış xanəndə Ağakərim Nafiz  “Ustadi-Əzəm” kitabını çap etdirərək mükəmməl iş görüb.  Onu da qeyd edək ki, Ağakərim müəllim Mirzə Məhəmməd Həsəni XII əsrin klassik şairi Fələki Şirvaninin şəcərəsindən olduğunu ehtimal edir.

Araşdırma Qrupu




Baxış sayı: 327
Azərbaycan və Özbəkistan QHT-ləri arasında Anlaşma Memorandumu imzalandı Dünən, 17:30 Əlaqələndirmə Qərargahının iclası keçirilib Dünən, 16:00 Ermənistan Azərbaycanın 8 kəndini işğal altında saxlamasını ört-basdır etməyə çalışır Dünən, 15:00 ANAMA: "Beynəlxalq donorlar minatəmizləmə fəaliyyətinin yalnız 5 faizini maliyyələşdirir" Dünən, 11:30 Prezident: "ABŞ tərəfindən Azərbaycanla bağlı son bəyanatlar və atılan addımlar münasibətlərə ciddi zərər vurub" Dünən, 10:30 Xankəndidə Qarabağ Universiteti yaradılıb Dünən, 09:30 "Xəzər dənizi vasitəsilə Orta Dəhliz ölkələrinin ticarəti 60%-dən çox olacaq" Dünən, 09:30 “Nurlu sabaha” kitabı Dünən, 09:00 “Heydər Əliyev və Gürcüstan” kitabı Tbilisidə təqdim olunub 27-11-2023, 22:19 Azərbaycan-Gürcüstan-Türkiyə müdafiə nazirlərinin üçtərəfli görüşü olub, protokol imzalanıb 27-11-2023, 18:30 Yaşar Güler: Qarabağ əbədiyyətə qədər Azərbaycanın ərazisi olaraq qalacaq 27-11-2023, 18:30 Azərbaycan-Özbəkistan QHT-lərinin Əməkdaşlıq Forumu 27-11-2023, 15:30 Yuxularımın çin olduğu yer - Laçın 27-11-2023, 14:45 Azərbaycan tarixinin “qızıl 20 ili” və ya İlham Əliyev möcüzəsi 27-11-2023, 14:30 “Mədəni irs” mövzusunda forum keçiriləcək 27-11-2023, 10:00 Füzuli şəhərinə növbəti köç karvanı yola düşüb 27-11-2023, 08:30 Xaricdə “Azərbaycanın xalçaçılıq sənəti” adlı təqdimat keçirilib 27-11-2023, 07:00 Meksikada “Qarabağ xanlığı: Tarixi və mədəni kimlik” kitabının təqdimatı keçirilib 26-11-2023, 16:00 Rənglərdə yaşayan ömür 26-11-2023, 11:49 Şuşada "ASAN xidmət" Mərkəzi fəaliyyətə başlayacaq 26-11-2023, 10:00 Ermənistanın sülh müqaviləsini uzatması onu region ölkələrindən uzaqlaşdırır 26-11-2023, 09:30 Kəlbəcərlə Laçının elektrik şəbəkələrini birləşdirən təchizat sxemi yaradılacaq 26-11-2023, 08:30 Əsgərlərimiz Kəlbəcərdə şəhər gününü qeyd ediblər 25-11-2023, 20:00 Türk dünyası memarlarının Şuşa simpoziumu başa çatıb 25-11-2023, 18:30 Azərbaycan Ordusunda ictimai-siyasi hazırlıq məşğələləri keçirilir 25-11-2023, 10:30 SPECA-nın yubileyinə həsr olunmuş Zirvə görüşünə Gürcüstan mətbuatı da geniş yer ayırıb 25-11-2023, 10:30 “Ermənistan hökuməti azərbaycanlıların təhlükəsiz şəkildə və ləyaqətlə geri qayıtmasına şərait yaratmalıdır” 25-11-2023, 10:30 Memar Əcəminin 900 illik yubileyi UNESCO çərçivəsində qeyd olunacaq 25-11-2023, 10:30 "Könlüm keçir Qarabağdan..." 25-11-2023, 10:00 SPECA-nın Zirvə görüşünün Bakı Bəyannaməsi - Tam mətn 24-11-2023, 22:30
Köşə yazarları
Təqvim
«    Noyabr 2023    »
BeÇaÇCaCŞB
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
27282930