FACT-INFO.AZ » CƏMİYYƏT » Əkrəm Bəydəmirli Tədqiqatları yekunlaşdırıb kitabı çapa hazırlayırıq
24-07-2024, 10:30 | CƏMİYYƏT / SEÇİLMİŞLƏR
Əkrəm Bəydəmirli Tədqiqatları yekunlaşdırıb kitabı çapa hazırlayırıq

Son bir neçə ildə XX əsr repressiya tarixi ilə bağlı araşdırmalar apardıq. Millətin yetkin bir insanını müxtəlif saxta ittihamlarla məhbəsə salmaq, ailəsini, yaxınlarını təqib etdirmək, olmazın işgəncələr vermək və nəyahət sonda qətlinə fərman vermək. Repressiya dövrününü xronologiyası təxminən belə qurulmuşdu. Bu insanların taleyi ilə bağlı müxtəlif mənbələrdən məlumat toplayarkən, bu qənaətə gəldim ki, ədalətin bitdiyi, vicdanın susduğu yerdə repressiya və qanunsuz əməllər başlayır.
Repressiya, ölüm yalnız boz və qara rənglərindən ibarət deyil. Burada bütün rənglər, çalarlar cəmləşib. İnsan taleyinə, ağrılarına dünyanın ən böyük yazıçıları, sənət adamları heç zaman etinasız yanaşmayıb. Qənaətimcə, dünya ədəbiyyatında, xüsusilə, Lev Tolstoyda, Viktor Hüqoda, Çingiz Aytmatovda, Ceyms Oldricdə və digər yazıçılarda insan ağrıları əsas yaradıcılıq istiqamətlərindən biri olub.
Azərbaycanın repressiya tarixini vərəqləyəndə qırıq-qırıq cümlələrdə, soluxmuş arxiv sənədlərində çox ağır həqiqətlər adamı silkələyir.
İşgəncələrə məruz qalan və imkan tapıb Stalinə məkub yazan bir alimin məktubu o dövrün mənzərəsini çılpaqlığı ilə ortaya qoyub.
Acı taleyin həqiqət anı olan və diqqətimi cəlb edən günahsız insan, professor Hüseyn Məmməd oğlu Musayevin Stalinə yazdığı məktuba qısaca nəzər salaq:
Böyük lider və bütün məzlumların ümidi!
Sizə öz ərizəsi ilə xalq düşməni elan olunmuş və əksinqilabi fəaliyyətdə təqsirli bilinən, Azərbaycan SSR-də Əksinqilabi Təşkilatın mövcudluğu barədə nəşrlərdən öyrənən və bu təşkilatda heç vaxt üzv olmayan, 28 illik pedaqoji təcrübəsi olan, keçmiş xalq müəllimi və keçmiş partiyaçı müraciət edir.
Haqqında danışacağım dözülməz repressiyanın təsiri ilə mən günahı boynuma almalı və özümə böhtan atmalı oldum. Mənə qarşı repressiya 1937-ci il 15 noyabrdan 16-na keçən gecə mənim həbsim ilə başladı. Məni dərhal daxili həbsxananın zirzəmisində yerləşən, təbii işıqlandırması və havası olmayan 44 saylı kameraya yerləşdirdilər. Sonra 15 noyabrda zirzəminin digər kamerasına keçirtdilər. Orada mən 23 dekabra 1938-ci ilə qədər, yəni düz 13 ay 8 gün qaldım. Bu müddət ərzində mən görmə və eşitmə qabiliyyətimi itirdim, revmatizm, əsəb sisteminin pozulması və digər həbsxana xəstəliklərini, həmçinin orqanizmin tam tükənməsini qazandım.
Bu proses eyni təhqir və təhdidlərlə müşayiət olunurdu. Mən davamlı şəkildə ayaq üstə yuxusuz vəziyyətdə 74 saat dayanmalı, dərhal yoldaş Malyanın, bölmə rəisi yoldaş Mustafayevin tələblərini yerinə yetirməli və ifadə verməli idim. Bir həftə sonra mənim 74 saat ayaq üstə durmağımla əlaqədar olaraq xəstə ayağımda ağrılar başladı, yenidən şiş əmələ gəldi və mən 10-12 gün kamerada yatdım.
Qənaətimcə, Hüseyn Musayevin bu müraciəti o dövrün acı reallığını, saxta ittihamlarla həbs olunan yüzlərlə Azərbaycan ziyalısının qaranlıq taleyindən xəbər verir. Əslində bu məktub ədalətsizcəsinə mühakimə olunan insanların harayı olmaqla yanaşı, repressiyanın mənzərəsini çılpaqlığı ilə göstərə bilib. Təəssüf ki, o dövrdə həbs olunan ziyalılarımızın aqibəti belə olub.Xeyli sayda belə faktları sadalamaq olar. Düşünürəm ki, kitab üzərində çəkdiyimiz zəhmət hədər getməyib.
Yekunda onu da qeyd edim ki, repressiya tariximizlə bağlı qaranlıq məqamlara aydınlıq gətirmək üçün Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin dəstəyi Sosial Rifah və Tədqiqatlar İctimai Birliyinin “Azərbaycanın intellektual mülkiyyətinə vurulan zərbə” layihəsi çərçivəsində yeni kitabı yaxın vaxtlarda çap etdirəcəyik. Dəstəyə görə hər kəsə təşəkkürlər!
Əkrəm Bəydəmirli
Baxış sayı: 560
Azərbaycan Prezidenti Türkiyəni PKK-nın özünü ləğv etməsi münasibətilə təbrik edib
Dünən, 20:00
Başlıbel faciəsinin şahidi: Ermənistan ordusunun hərbçiləri mülki əhalini görən kimi heç bir sual vermədən öldürürdülər
Dünən, 19:30
Azərbaycan mədəni irsi Aşqabadda beynəlxalq festivalda təqdim olunub
Dünən, 17:30
Şəxsiyyətləri tarix yaratmır, şəxsiyyətlər tarixi yaradır
Dünən, 16:00
Zərərçəkmiş: Ermənistan silahlı qüvvələri mülki şəxsləri mühasirəyə salıb məhv etdilər
Dünən, 16:00
Ulu Öndərin xatirəsinə həsr olunmuş “Nə? Harada? Nə zaman?” intellektual oyununun final mərhələsi keçirilib
Dünən, 16:00
Azərbaycan Ordusunda kibertəhlükəsizliyə və dövlət sirrinin mühafizəsinə dair tədbirlər keçirilir
Dünən, 12:30
Yaşar Gülər Azərbaycana gəlir
Dünən, 12:00
PKK terror təşkilatı ləğv olunur
Dünən, 10:30
Şəhidlərimizə həsr olunan “Qəhrəmanlıq tariximiz: nəsillərə örnəkdir” adlı kitab nəşr olunacaq
Dünən, 10:00
Şəhidlərin xatirəsinə inşa edilən bulaq istifadəyə verildi
11-05-2025, 21:00
FHN-dən hava ilə əlaqədar xəbərdarlıq
11-05-2025, 18:00
XİN: Hindistan ilə Pakistan arasında elan edilmiş atəşkəsi alqışlayırıq
11-05-2025, 10:00
Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Ağdam Muğam Mərkəzinin açılışında iştirak ediblər
11-05-2025, 07:30
Üzündə tanrı təbəssümü, qəlbində Vətən sevgisi yaşadan şəhid Zahid Zairlinin doğum günüdür
10-05-2025, 13:00
“Böyük Qayıdış” Gənclər Təşkilatı Ulu Öndərin anadan olmasının 102-ci ildönümü əlaqədar silsilə tədbirlər keçirib
10-05-2025, 12:00
Fransanın tarixə seçmə yanaşması və Azərbaycanın unudulmayan qələbə payı
10-05-2025, 10:00
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Heydər Əliyevin doğum günü münasibətilə paylaşım edib
10-05-2025, 09:00
Prezident və birinci xanım faşizm üzərində Qələbə uğrunda mübarizədə həlak olan azərbaycanlıların xatirəsini anıblar
9-05-2025, 14:00
Faşizm üzərində qələbəyə həsr olunan elektron məlumat bazası və virtual sərgi istifadəyə verilib
9-05-2025, 11:00
Azərbaycan-Vyetnam əməkdaşlığında yeni səhifə açılır
9-05-2025, 11:00
Azərbaycan Ordusunun Türkiyədə beynəlxalq təlimdə iştirak edəcək heyətinə baxış keçirilib
8-05-2025, 19:30
Bir qrup şəxsə Azərbaycan Prezidentinin fərdi təqaüdü verilib
8-05-2025, 19:00
“Heydər Əliyev 102” adlı təntənəli ədəbi-bədii tədbir təşkil edilib
8-05-2025, 18:30
Məhkəmədə Kəlbəcərin Ermənistan tərəfindən işğal olunmasını əks etdirən videomaterial nümayiş etdirilib
8-05-2025, 16:00
Prezident İlham Əliyev XXVIII Avrasiya İqtisadi Zirvə Toplantısının iştirakçılarına müraciət edib
8-05-2025, 15:00
UNEC-də XVI Karyera Yarmarkası
8-05-2025, 11:00
IV Türk Dünyası Ədəbiyyat və Kitab Festivalı keçiriləcək
8-05-2025, 10:00
Türkiyə Prezidenti ölkəsinin Pakistanla həmrəy olduğunu bildirib
8-05-2025, 08:00
To Lam: Birgə Bəyanat Vyetnam-Azərbaycan münasibətlərinin tarixində yeni səhifə açır
8-05-2025, 07:00




