7-5-2025 17:56
FACT-INFO.AZ » TƏDQİQATLAR-ANALITIKA » Görkəmli ədəbiyyatşünas alim, repressiya qurbanı Firidun bəy Köçərlinin doğum günüdür
26-01-2024, 10:00 | TƏDQİQATLAR-ANALITIKA
Görkəmli ədəbiyyatşünas alim, repressiya qurbanı Firidun bəy Köçərlinin doğum günüdür

 Tarixin müxtəlif dönəmlərində o cümlədən 20-ci əsrdə  Azərbaycan xalqına qarşı mənəvi terror aktları həyata keçirilib. Repressiya və terror aktlarına daha çox xalqın intellektual mülkiyyət sahibləri məruz qalıb.

 Firidun bəy Köçərli Azərbaycan maarifçisi, pedaqoq, ədəbiyyatşünas, publisist ən əsası milli ruhlu ziyalı olub. Onu sovet rejimi qətlə yetirsə də, yaradıcılığına hər zaman istinad olunub.

 Xatırladırıq ki, Firudin bəy Köçərli 26 yanvar 1863-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olub. 1872-1876-cı illərdə Şuşada Mirzə Kərim Münşinin mədrəsə məktəbində təhsil almışdır. Daha sonra 1876-cı ildə Şuşadakı rus məktəbinə daxil olur.1878-ci ildə Aleksey Çernyayevski Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasına tələbə toplamaq məqsədi ilə bu məktəbə gəlir Firidun bəyi də təhsil almaq üçün Qoriyə aparır. 1879-1885-ci illər ərzində o Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasında təhsil alır. 

1885-ci ildə seminariyanı bitirdikdən sonra İrəvan gimnaziyasına təyinat alır. 1885-1890-cı illərdə İrəvanda fəaliyyət göstərdiyi dövrdə gimnaziyada ana dili, hüsnxətt fənlərini tədris etmiş, pansion mürəbbisinin köməkçisi vəzifəsini daşımışdır. Pedaqoji sahədə müvəffəqiyyətlərinə görə dəfələrlə mükafatlandırılmışdır. 1893-1894-cü illərdə yenidən İrəvan gimnaziyasında fəaliyyət göstərir. 1895-ci ildə isə İrəvan şəhərini tərk edir. Elə həmin ildə Qori Müəllimlər Seminariyasının “tatar şöbəsi”-nin Azərbaycan dili və şəriət müəllimi təyin edilir. 1918-ci ilə qədər Qoridə pedaqoji fəaliyyətini davam etdirir. 1897-ci ildə Vəkilovlar nəslindən olan Badisəba xanım Köçərli ilə ailə həyatı qurur. 1910-cu ildə Qori Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müvəqqəti təlimatçısı sonradan isə seminariyanın Azərbaycan şöbəsinin inspektoru vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1916-1917-ci illərdə seminariyanın Azərbaycana köçürülməsi üçün təşəbbüs göstərmiş, təkliflər irəli sürmüşdür.

1918-ci ildə Qori Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan şöbəsini tədris ləvazimatı və avadanlığı ilə birlikdə öz xərcinə Qazax şəhərinə köçürmüş, bunun əsasında Azərbaycan Müəllimlər Seminariyası yaradılmışdır. Firidun bəy Köçərli seminariyanın direktoru təyin olunur. Sovet işğalına qədər Qazax Müəllimlər Seminariyasına rəhbərlik edir.

1920-ci ilin mayında Qazax kommunistləri Köçərlini və digər "Müsavat" funksionerlərini "xalqa xəyanətdə", "milli nifaq törətməkdə", "torpaq və mülk zəbt etməkdə", general-qubernator Ə.Xoyskinin etibarlı şəxsləri olmaqda ittiham etdilər. Qazax İnqilab Komitəsinin Gəncə Fövqəladə Komitəsinə təqdimatına əsasən, ədib həbs olunmuş, 20-ci diviziyanın 7-ci xüsusi bölməsi xüsusi şöbəsində şahidlər dindirilmədən, verilmiş izahatlar nəzərə alınmadan güllələnməsi haqqında qərar çıxarılmışdır. Qərar 7-ci xüsusi bölmənin rəisi Liberman və fövqəladə komissar Həmid Sultanov tərəfindən təsdiq edilmiş, hökm yerinə yetirilmişdir .

Liberman kabinetinə qayıdıb yanından heç vaxt ayrılmayan, milliyyətcə erməni olan Sarkis Danilyanın diktəsilə Firidun bəy haqqında saxta hökm yazdı:

Güllələnmə haqqında çıxarılmış qərar:

 

Mən, iyirminci diviziyanın xüsusi şöbəsinin hərbi müstəntiqi bu gün Firidun bəy Köçərlinskinin əksinqilabçı kimi ittihamnaməsi üzrə işinə baxaraq və Qazax İnqilab Komitəsinin ona verdiyi xasiyyətnaməni nəzərə alaraq bildirirəm ki, müttəhim Köçərlinski özünün hakimiyyətindən və böyük səlahiyyətindən istifadə edərək zəhmətkeş xalqa zorakılıq göstərmişdir. Köçərlinski Qazaxda "Müsavat" partiyasının sədri olarkən millətçilik ehtiraslarını qızışdırmışdır. Nəticədə qonşu millətlər arasında toqquşmalar baş vermişdir. Onun verdiyi izahat heç də inandırıcı deyildir... Məttəhim Köçərlinskinin şahidlərin dindirilməsi haqqında ərizəsini nəticəsiz qoymaq (rədd etmək) lazımdır. Onun gələcəkdə azadlıqda qalması Qazax qəzasında əksinqilabi hərəkatın baş verməsinə, fəhlə və kəndlilərin günahsız olaraq qanlarının tökülməsinə səbəb ola bilər.

Qərara alınır: müttəhim Köçərlinski güllələnsin.

Təsdiq edirəm: 7№-li Xüsusi bölmənin rəisi Liberman

Təsdiq edirəm: Fövqəladə komissar H.Sultanov.

 




Baxış sayı: 175
Qazaxıstanda QHT-lərlə bağlı yeni qanun hazırlanacaq Bu gün, 21:00 “Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində Gürcüstanın Qardabani şəhərində elmi-praktik konfrans keçirilib Bu gün, 20:00 Prezident İlham Əliyev: Qoşulmama Hərəkatının daha sanballı təsisat kimi fəaliyyəti Azərbaycanın və Vyetnamın marağındadır Bu gün, 19:00 President: There is strong potential for cooperation between Azerbaijan and Vietnam in various fields Bu gün, 18:30 Azərbaycan və AİİB əməkdaşlığın əsas istiqamətlərini müzakirə edib Bu gün, 14:30 Misir Mərdanov elmi sessiyada Kaşğari Fondunun fəaliyyətindən danışdı Bu gün, 13:00 Milli Məclisdə Ümummilli lider Heydər Əliyevə həsr olunmuş iclas keçiriləcək Bu gün, 12:00 Azərbaycan XİN Pakistana qarşı hərbi hücumları pisləyib Bu gün, 11:30 BMT Baş katibi Hindistan və Pakistana sülh çağırışı etdi Bu gün, 11:00 ABŞ Azərbaycanın NATO ilə davamlı əməkdaşlığını dəstəkləyir Bu gün, 11:00 Ölkə ərazisinin əksər yerlərində yağıntılı hava davam edib FAKTİKİ HAVA Bu gün, 09:30 Hikmət Hacıyev media subyektlərinin rəhbərləri ilə görüşüb Dünən, 21:00 Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev “Vietnam News Agency” agentliyinə müsahibə verib Dünən, 20:30 Cəbrayıl Könüllüləri qrupuna qəbula start verilib Dünən, 17:30 "Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə regional əməkdaşlığın gücləndirilməsi hədəflənir" Dünən, 17:00 Avropa İttifaqı-Azərbaycan münasibətləri yeni strateji mərhələnin astanasında Dünən, 16:30 Suriyanı hərbi poliqona çevirmək cəhdləri Dünən, 14:00 Xocalı və Ağdərəyə 2073 nəfər qayıdıb Dünən, 12:30 Fərid Əhmədov ictimai şuranın üzvləri ilə gələcək planları müzakirə edib Dünən, 10:30 Oxuma prosesi beyində necə gerçəkləşir? Dünən, 10:30 Ərdoğanla Tramp arasında telefon danışığı olub Dünən, 07:30 Laçın sakini olan zərərçəkmiş şəxs: İşğala qədər bizim kənd mütəmadi olaraq Ermənistan tərəfindən atəşə tutulurdu 5-05-2025, 20:30 Protocols related to massacre committed by Armenian armed forces in Balligaya village examined in court 5-05-2025, 19:30 “Səhra qartalı” kitabının təqdimatı olub 5-05-2025, 19:30 Xarici İşlər Nazirliyinin Əsasnaməsi və strukturu təsdiqlənib 5-05-2025, 19:30 Media nümayəndələri üçün “Data Jurnalistikası” mövzusunda təlimlərə başlanılıb 5-05-2025, 19:00 Media nümayəndələri üçün “Data Jurnalistikası” mövzusunda təlimlərə başlanılıb 5-05-2025, 19:00 Ermənistan silahlı qüvvələrinin Ballıqayada törətdiyi qətliamla bağlı protokollar məhkəmədə tədqiq edilib 5-05-2025, 18:00 Aksel Drekol: Zaksenhauzen əsir düşərgəsində saxlanılmış azərbaycanlı qurbanların xatirə lövhəsinin açılması əlamətdar hadisədir 5-05-2025, 12:00 “Qərbi Azərbaycana qayıdış” olimpiadasının şəhər mərhələsi keçirilib 5-05-2025, 11:30
Köşə yazarları
Təqvim
«    May 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031