15-6-2025 4:10
FACT-INFO.AZ » TƏDQİQATLAR-ANALITIKA » Görkəmli ədəbiyyatşünas alim, repressiya qurbanı Firidun bəy Köçərlinin doğum günüdür
26-01-2024, 10:00 | TƏDQİQATLAR-ANALITIKA
Görkəmli ədəbiyyatşünas alim, repressiya qurbanı Firidun bəy Köçərlinin doğum günüdür

 Tarixin müxtəlif dönəmlərində o cümlədən 20-ci əsrdə  Azərbaycan xalqına qarşı mənəvi terror aktları həyata keçirilib. Repressiya və terror aktlarına daha çox xalqın intellektual mülkiyyət sahibləri məruz qalıb.

 Firidun bəy Köçərli Azərbaycan maarifçisi, pedaqoq, ədəbiyyatşünas, publisist ən əsası milli ruhlu ziyalı olub. Onu sovet rejimi qətlə yetirsə də, yaradıcılığına hər zaman istinad olunub.

 Xatırladırıq ki, Firudin bəy Köçərli 26 yanvar 1863-cü ildə Şuşa şəhərində anadan olub. 1872-1876-cı illərdə Şuşada Mirzə Kərim Münşinin mədrəsə məktəbində təhsil almışdır. Daha sonra 1876-cı ildə Şuşadakı rus məktəbinə daxil olur.1878-ci ildə Aleksey Çernyayevski Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasına tələbə toplamaq məqsədi ilə bu məktəbə gəlir Firidun bəyi də təhsil almaq üçün Qoriyə aparır. 1879-1885-ci illər ərzində o Zaqafqaziya müəllimlər seminariyasında təhsil alır. 

1885-ci ildə seminariyanı bitirdikdən sonra İrəvan gimnaziyasına təyinat alır. 1885-1890-cı illərdə İrəvanda fəaliyyət göstərdiyi dövrdə gimnaziyada ana dili, hüsnxətt fənlərini tədris etmiş, pansion mürəbbisinin köməkçisi vəzifəsini daşımışdır. Pedaqoji sahədə müvəffəqiyyətlərinə görə dəfələrlə mükafatlandırılmışdır. 1893-1894-cü illərdə yenidən İrəvan gimnaziyasında fəaliyyət göstərir. 1895-ci ildə isə İrəvan şəhərini tərk edir. Elə həmin ildə Qori Müəllimlər Seminariyasının “tatar şöbəsi”-nin Azərbaycan dili və şəriət müəllimi təyin edilir. 1918-ci ilə qədər Qoridə pedaqoji fəaliyyətini davam etdirir. 1897-ci ildə Vəkilovlar nəslindən olan Badisəba xanım Köçərli ilə ailə həyatı qurur. 1910-cu ildə Qori Seminariyasının Azərbaycan şöbəsinin müvəqqəti təlimatçısı sonradan isə seminariyanın Azərbaycan şöbəsinin inspektoru vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1916-1917-ci illərdə seminariyanın Azərbaycana köçürülməsi üçün təşəbbüs göstərmiş, təkliflər irəli sürmüşdür.

1918-ci ildə Qori Müəllimlər Seminariyasının Azərbaycan şöbəsini tədris ləvazimatı və avadanlığı ilə birlikdə öz xərcinə Qazax şəhərinə köçürmüş, bunun əsasında Azərbaycan Müəllimlər Seminariyası yaradılmışdır. Firidun bəy Köçərli seminariyanın direktoru təyin olunur. Sovet işğalına qədər Qazax Müəllimlər Seminariyasına rəhbərlik edir.

1920-ci ilin mayında Qazax kommunistləri Köçərlini və digər "Müsavat" funksionerlərini "xalqa xəyanətdə", "milli nifaq törətməkdə", "torpaq və mülk zəbt etməkdə", general-qubernator Ə.Xoyskinin etibarlı şəxsləri olmaqda ittiham etdilər. Qazax İnqilab Komitəsinin Gəncə Fövqəladə Komitəsinə təqdimatına əsasən, ədib həbs olunmuş, 20-ci diviziyanın 7-ci xüsusi bölməsi xüsusi şöbəsində şahidlər dindirilmədən, verilmiş izahatlar nəzərə alınmadan güllələnməsi haqqında qərar çıxarılmışdır. Qərar 7-ci xüsusi bölmənin rəisi Liberman və fövqəladə komissar Həmid Sultanov tərəfindən təsdiq edilmiş, hökm yerinə yetirilmişdir .

Liberman kabinetinə qayıdıb yanından heç vaxt ayrılmayan, milliyyətcə erməni olan Sarkis Danilyanın diktəsilə Firidun bəy haqqında saxta hökm yazdı:

Güllələnmə haqqında çıxarılmış qərar:

 

Mən, iyirminci diviziyanın xüsusi şöbəsinin hərbi müstəntiqi bu gün Firidun bəy Köçərlinskinin əksinqilabçı kimi ittihamnaməsi üzrə işinə baxaraq və Qazax İnqilab Komitəsinin ona verdiyi xasiyyətnaməni nəzərə alaraq bildirirəm ki, müttəhim Köçərlinski özünün hakimiyyətindən və böyük səlahiyyətindən istifadə edərək zəhmətkeş xalqa zorakılıq göstərmişdir. Köçərlinski Qazaxda "Müsavat" partiyasının sədri olarkən millətçilik ehtiraslarını qızışdırmışdır. Nəticədə qonşu millətlər arasında toqquşmalar baş vermişdir. Onun verdiyi izahat heç də inandırıcı deyildir... Məttəhim Köçərlinskinin şahidlərin dindirilməsi haqqında ərizəsini nəticəsiz qoymaq (rədd etmək) lazımdır. Onun gələcəkdə azadlıqda qalması Qazax qəzasında əksinqilabi hərəkatın baş verməsinə, fəhlə və kəndlilərin günahsız olaraq qanlarının tökülməsinə səbəb ola bilər.

Qərara alınır: müttəhim Köçərlinski güllələnsin.

Təsdiq edirəm: 7№-li Xüsusi bölmənin rəisi Liberman

Təsdiq edirəm: Fövqəladə komissar H.Sultanov.

 




Baxış sayı: 175
Qurtuluş məfkurəsi: müstəqilliyin dönməzliyini təmin edən Zəfər salnaməsi Dünən, 11:30 İsrail Tehranda ZRK infrastrukturunun məhv edildiyini açıqlayıb Dünən, 11:00 İran XİN: ABŞ ilə nüvə dosyesi üzrə danışıqlar mənasızlaşıb Dünən, 11:00 Levon Mnatsakanyan: Silahları Ermənistan silahlı qüvvələrindən onların tərkib hissəsi kimi alırdıq – MƏHKƏMƏ Dünən, 08:00 Ürək çatışmazlığına çarə tapıldı Dünən, 07:30 Şuşa Bəyannaməsi – dostluqdan strateji əməkdaşlığa gedən yol 13-06-2025, 16:00 İran İsrailin hücumuna görə BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını tələb edib 13-06-2025, 14:30 TDT-nin mülki müdafiə mexanizminin təsis edilməsi haqqında saziş ratifikasiya edildi 13-06-2025, 12:00 Azərbaycanın İsraildəki səfirliyi vətəndaşlara müraciət edib 13-06-2025, 12:00 Prezident İlham Əliyev Türkdilli Dövlətlər Birliyi Onkoloqlarının Birinci Konqresinin iştirakçılarını təbrik edib 13-06-2025, 12:00 Xankəndində iclas keçirilib 13-06-2025, 09:00 Kazakh President meets with Speakers of Parliaments of TURKPA member states 12-06-2025, 17:00 На суде раскрыты новые факты, касающиеся мин, установленных на некогда оккупированных территориях Азербайджана 12-06-2025, 17:00 Azərbaycanın vaxtilə işğal altında olan ərazilərində mina basdırılması ilə bağlı məhkəmədə yeni faktlar açıqlanıb 12-06-2025, 16:00 “Füzuli qəzəlləri Azərbaycan musiqisində” 12-06-2025, 11:30 Prezident: Azərbaycan və Rusiya xalqlarını sıx dostluq, mehriban qonşuluq və qarşılıqlı dəstək münasibətləri birləşdirir 12-06-2025, 11:30 TÜRKPA-ya sədrlik Azərbaycandan Qazaxıstana keçib 12-06-2025, 11:30 Beynəlxalq Əmək Təşkilatı: dünyada 137 milyon uşaq əməyə cəlb olunub 12-06-2025, 11:00 Azərbaycan və Gürcüstan hərbi tibb mütəxəssisləri arasında görüş keçirilib 12-06-2025, 10:30 Azərbaycan dəniz ekosistemlərinin qorunması istiqamətində mühüm addımlar atır 12-06-2025, 08:00 TDT-nin Bakıda keçirilən tədbirində Orta Dəhlizin strateji rolu müzakirə edilib 12-06-2025, 07:30 Vətən müharibəsindəki Zəfərimizin 5 illiyinə həsr olunmuş “Şahin” hərbi-idman oyunlarının final mərhələsi keçirilib 11-06-2025, 20:30 На международном мероприятии в Будапеште представлена информация об истории вопроса Западного Азербайджана 11-06-2025, 15:00 New edition of IRS-Heritage magazine published in German 11-06-2025, 15:00 “İRS” jurnalının alman dilində yeni nömrəsi işıq üzü görmüşdür 11-06-2025, 15:00 “Orta və kiçik biznesin inkişafında pərakəndə sektorun rolu” mövzusunda keçirilən müsabiqənin qalibləri mükafatlandırılıb 11-06-2025, 14:30 Medinski “Qarabağ”ı məqsədli xatırlatdi: Mesaj nədir? 11-06-2025, 14:30 Aygün Əliyeva: Qərbi Azərbaycan qayıdış mövzusu dövlət siyasətinin əsasını təşkil edir 11-06-2025, 11:00 Ağdam Muğam Mərkəzində ilk dəfə “Muğam” Televiziya Müsabiqəsi keçirilib 11-06-2025, 10:30 Macarıstanda “Qafqazın açarı: Geosiyasət və Azərbaycanın humanitar siyasəti” adlı konfrans keçirilib 11-06-2025, 10:30
Köşə yazarları
Təqvim
«    İyun 2025    »
BeÇaÇCaCŞB
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30