FACT-INFO.AZ » Haberler » Karabağ müzik tarihi
23-07-2019, 12:10 | Haberler
Karabağ müzik tarihi

Karabağ'da düğünlerde, derneklerde ve dini törenlerde ta eski dönemlerden bu yana müzik hep geniş kullanılmıştır. Karabağ müzik tarihinde ta eski dönemlerden bu yana kullanılan türlerden birisi de aşık sanatıdır. Tarihen Kuzey Azerbaycan'ın en kıymetli aşık eköllerinden birisi de Karabağ aşık ekolü olmuştur. Karabağ'da şiirde en karmaşık türlerde şiirler doğaçlama söylendiğinden aşıklar atışırlardı.

Aşık Valeh`in döneminde Karabağ aşık ortamında aşık müziği sanatçılığı artık kendi "müreffeh" döneminde bulunmaktaydı. Aşık Valeh gerçek anlamda büyük sanatçıydı. XVIII yüzyılda yaşamış Sarı Aşıksa daha fazla manileriyle bilinmektedir. Aşık Muhammed (1834-1914), Aşık Aziz (1825-1918), Aşık Hüseyin (1800-1880), Aşık Ali (1807-1917), Aşık Ali Asker (1821-1926), Molla Cuma (1855-1919) ve başkalarının yüksek sanatları Karabağ'ın aşık sanatının gelişmesine olumlu etkisini göstermiştir.

İlk Azerbaycan profesyonel kadın aşığı olan Aşık Peri de Karabağ`da yaşamaktaydı. Azerbaycan halkının kültür tarihinde ilk kez tiyatro, sokak gösterileri, Avrupa ve Doğu konserleri, müzik, bilim, eğitim ve bir çok sanat meclisleri, ayrıca matbaa, kütüphane, “realni uçiliş” denen okullar, seminer ve çeşitli kültürel eğitimsel projeler Şuşa'da gerçekleşmiştir. XIX yüzyılın 40'lı yıllarından başlayarak Şuşa'da sanatın çeşitli alanları gelişmekteydi. O dönemde ticarette, kültürde Tiflisle rekabet halinde olan Şuşa'da ilk tiyatro gösterileri 1848 yılında gerçekleşmişti. 1891 yazında Şuşa'da şehir zenginlerden H.A. Handemirov tarafından tiyatro inşa edildikten sonra şehirde tiyatro gösterilerinin sayısı artmağa başladı. Şehir halkı bu oyunlara büyük ilgi gösteriyordu. Hiç kuşkusuz, büyük William Shakespeare`in ünlü "Othello" oyununun ilk kez Şuşa'da oynanması bile rastlantı olamaz. XIX yüzyılın ilk yarısından başlayarak Şuşa'da sanatın çeşitli alanlarıyla beraber türkücülük sanatı da daha hızlı gelişmekteydi. Bu sanat türü Azerbaycan'ın başka yerlerine oranla Karabağ ilçesinde, daha çok ve özellikle Şuşa şehrinde gelişmişti. Azerbaycan'ın başka kentlerine oranla Şuşa'da müzisyen, türkücü, danscı daha fazlaydı.

Hanendelik sanatının gelişimiyle ilgili olarak geçen yüzyılın 70-80'li yıllarında Şuşa'da müzik salonları, meclisleri, dernekler ve müzik okulları oluşmuştu. Şuşa'da müzik ekölünün yaratıcıları marangoz Kulu ve Molla İbrahim olmuştur. Marangoz Kulu Muhammed oğlu (1823-1883) o dönemin en ünlü müzisyeni olmuştur. O, klasik Doğu müziğini mükemmel biliyordu. Hem de güzel şiirler yazıyordu. Marangoz Kulu`nun ölümünden sonra Şuşa'da ünlü türkücü Hacı Hüsü ve seçkin akademisyen ve müzisyen Mir Muhsin Nevvab tarafından "müzisyenler meclisi" oluşturulmuştu. Bu mecliste şiir, müzik ve sanatın estetik sorunları tartışılır, türkücülerin düzgün söylemesini ve ustalığına dikkat edilirdi.

Azerbaycan'da ilk Doğu konseri 1901 yazında gerçekleştirdi. Oyun yazarı Abdurrahim bey Hakverdiyev'in yönetimi altında Şuşa'da "Handemirov`un tiyatrosu"nda yapılan bu konserde ünlü sanatçılar Cabbar Karyağdıoğlu, Keçeci Muhammed, Meşedi Dadaş, tar ustadı Sadıgcan, Meşedi Zeynal, Ata Bağdagüloğlu, Aşıklar Abbaskulu, Necefkulu ve başkaları yer almışlardı. Yirminciyüzyılın başlarında Şuşa kültürel ve sanatsal mekanı olarak herkesin dikkatindeydi. Şehrin iki, üç katlı güzel yalıları, evleri, rahat otelleri, şık hamamları, soğuk çeşmeleri, zengin mağazaları, özellikle tadına doyum olmayan güllü, çiçekli bulvarı, "Yaz kulübü", burada gösterilen ilginç tiyatro gösterileri ve her evden yükselen müzik sesleri duyanları hayran ederdi. İşte bu yüzden de Şuşa`ya "Kafkasya'nın konservatuarı" denmekteydi.

Böylece, Şuşa yirminci yüzyılın başlarında Kafkasya'nın hem konservatuarı, hem de Azerbaycan'ın müziğinin merkeziydi. O zaman Kafkasya'nın hemen hemen her bölgesinde müzisyenler şuşalı olurdu. Şuşa`ya aynı zamanda yeteneklerin mekânı denmesinin nedeni işte buydu. Bu yeteneklerse Şuşa edebi-müzik meclislerinin ve Karabağ vocal ekölünün yetiştirdiği insanlardı...

XIX yüzyılın sonu XX yüzyılın başlarında Karabağ'ın yetiştirdiği en önemli temsilcilerden biri de ünlü besteci, Doğu'da ilk operayı kuran ve geliştiren, büyük oyun yazarı, ilk liberetto yazarı, müzikl komedi tarzının yaratıcısı, Azerbaycan Milli Marşı`nın yazarı Üzeyir Hacıbeylidir.

Şuşa'nın dünyaya armagan ettiği müzik dehalarını dünyanın hiçbir ülkesi vermediğini kesinlikle söyleyebiliriz. Şuşa Hurşit banu Natevan'ın, Mir Muhsin Nevvab'ın, sanatçılar marangoz Kulu`nun, Hacı Hüsü`nün, Sadıgcan`ın, Meşedi Dadaş`ın, Abdülbaki Zülalov`un, Cabbar Garyağdıoğlu`nun, Keçeci oğlu Mehmet'in, Meşedi Mehmet Ferzaliyev`in, İslam Abdullayev`in, Seyyid Şuşinski'nin, Bülbül'ün, Zülfi Adıgüzelov`un, Han Şuşinski'nin, Reşit Behbudov`un, Meşedi Cemil Emirov`un, Kurban Pirimov`un, bestecilerden Üzeyir Hacıbeyov'un, Zülfikar Hacıbeyov'un, Fikret Emirov`un, Niyazi'nin, Efrasiyab Bedelbeyli`nin, Soltan Hacıbeyov'un, Eşref Abbasov`un, Süleyman Aleskerov`un vatanıdır. Bu henüz Şuşa müzisyenlerinin tam listesi değildir.

"İtalya ses ekolü" Avrupa müzik tarihinde hangi pozisyonu bulunuyorsa, "Şuşa ses ekolü" de Doğu müzik tarihinde aynı pozisyonda bulunmaktaydı. Zamanında Şuşa "Kafkasya'nın İtaliyası" diye biliniyordu.

Kaynak:

Firidun Şuşinski "Şuşa" kitabı



Baxış sayı: 616
“Ermenistan’daki AB Misyonu Azerbaycan karşıtı propaganda aracı olarak kullanılıyor” 29-03-2024, 11:30 "Uluslararası kamuoyu Ermenistan'daki intikamcı güçleri engellemelidir" 16-03-2024, 12:00 Azerbaycan, Ermenistan’ın barış süreciyle ilgili iddialarına yanıt verdi 8-03-2024, 22:15 Bakü’de, Nuri Paşa’nın vefatının 75. yılı dolayısıyla anma programı düzenlendi 4-03-2024, 20:00 Azerbaycan ve Ermenistan dışişleri bakanlarının Berlin görüşmesi sona erdi 1-03-2024, 09:30 Cumhurbaşkanı Aliyev, soykırım kurbanlaırnı Hocalı`da andı 27-02-2024, 18:30 İlham Aliyev, yemin ederek görevine başladı 14-02-2024, 20:00 Anketlerde Aliyev cumhurbaşkanı seçiminde oyların yüzde 93’ünü aldı 13-02-2024, 08:00 Azerbaycan Cumhuriyeti'nin kurucusu Mehmet Emin Resulzade'nin doğumunun 140. yıl dönümü 1-02-2024, 22:35 Türk İnternet Medya Birliği’nden Azerbaycan’a destek çağrısı 30-01-2024, 19:30 20 Ocak Katliamı'nın 34. yıl dönümü 21-01-2024, 19:30 Cumhurbaşkanı Aliyev: "Zengezur Koridoru açılmazsa Ermenistan'la sınırları açmayacağız" 12-01-2024, 12:06 Hikmet Hacıyev: "Azerbaycan ile Ermenistan arasında barış müzakeresi iki taraflı olarak gerçekleştiriliyor" 7-01-2024, 21:54 Azerbaycan, Ermenistan tarafının barış önerilerine cevap verdi 27-12-2023, 19:30 “Azerbaycan ile Türkiye’nin geliştirdiği bu ikili ilişki aynı zamanda tüm Kafkasya için refah demektir” 20-12-2023, 19:30 Azerbaycan’ın ulusal lideri Haydar Aliyev Türkmenistan’da anıldı 9-12-2023, 12:30 Bakan Uraloğlu: “Zengezur Türk dünyasını birbirine bağlayacak” 18-11-2023, 16:00 Cumhurbaşkanı Erdoğan Azerbaycan’ın Karabağ zaferini tebrik etti 8-11-2023, 22:20 Türk Dünyası Hikayelerinden Esintiler kitabı yayınlandı 5-11-2023, 22:01 Azerbaycan’da düzenlenen “Mustafa Kemal Atatürk 2023” tatbikatı bitti 28-10-2023, 18:30 Azerbaycan Dışişleri Bakanı, Ermenistan’dan yapıcı yaklaşım beklediklerini söyledi 23-10-2023, 22:22 Aliyev Hankendi’de Azerbaycan bayrağını göndere çekti 16-10-2023, 20:30 "Güney Kafkasya'da tüm çabaları kalıcı barışa odaklamanın zamanı" - Hakan Fidan 12-10-2023, 21:57 "Güney Kafkasya'da barışın sağlanmasının zamanı geldi" 9-10-2023, 18:30 Türk Devletleri Teşkilatı 14 yaşında 6-10-2023, 22:04 Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hacıyev, uluslararası kuruluş temsilcileriyle görüştü 29-09-2023, 11:00 Cumhurbaşkanı Aliyev: "Karabağ Ermenilerinin hakları güvence altına alınacak" 28-09-2023, 21:48 Cumhurbaşkanı Aliyev sert konuştu: "Bıraksınlar da Güney Kafkasya rahat nefes alsın" 21-09-2023, 20:05 Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Hacıyev, ABD`li senatör Menendez`e tepki gösterdi 14-09-2023, 09:55 BMGK toplantısındaki iddialara Azerbaycan’dan fotoğraflarla yalanlama 20-08-2023, 09:20

Calendar
«    Noyabr 2024    »
BeÇaÇCaCŞB
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930