I MADDE

Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri ve İran Şahı Hazretleri arasında, onların mirasçıları ve taht varisleri, onların devletleri ve karşılıklı surette tebaaları arasında bundan sonra ebedi barış, dostluk ve tam anlaşma olacaktır.

II MADDE

Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri ve İran Şahı Hazretleri saygıyla kabul ederler anlaşmaya varan yüksek taraflar arasında meydana gelmiş ve bugün sona ermiş savaşla Gülüstan Anlaşmasının yürürlüğünden doğan karşılıklı yükümlülükler de sona ermiştir. Onlar mezkur Gülüstan Anlaşmasını Rusya ve İran arasında yakın ve uzak geleceğe barış ve dostluk ilişkileri kuracak ve tesis edecek bugünkü şartlar ve kararlarla değiştirmeği gerekli bulmaktadırlar.

III MADDE

İran Şahı Hazretleri kendi adına ve kendi mirascıları ve varisleri adına Arazın her iki sahili üzere İrevan hanlığını ve Nahçivan hanlığını Rusya İmparatorluğunun tam mülkiyetine devreder. Şah Hazretleri bu taviz sonucunda bugünkü anlaşmanın imzalanmasından itibaren altı aydan geç olmayarak, yukarıda adları çekilen her iki hanların yönetimindeki tüm arşivler ve kamu belgelerini Rusya yönetimine vermek vaadinde bulunur.

IV MADDE

Sözleşmeye taraf olan yüksek tarafların rızasıyla her iki devlet arasında sınırlar aşağıdaki şekilde belirlenmiştir: sınır hattı Türkiye topraklarının ucundaki Küçük Ağrı’nın zirvesinden kenarda düz istikamette en yakın noktadan o dağların zirvesinden geçer; buradan eğilimle Ağrı dağının güney tarafından akan akan Aşağı Karasu çayının yukarılarına denk gelir, sonra sınır hattı o çayın akarı üzere Şerur karşısında onun Araz’a döküldüğü yere dek devam eder. Bu mıntıkadan Abbasabad kalesine dek Araz nehrinin yatağı doğrultusunda devam eder. Burada kalenin Araz’ın sağ sahilinde yerleşen yabancı istihkamlar yanında yarım “ağaç”, yani 3 1 / 2 “Rus versti” eninde bütün istikametlerde çevrelenecek ve o çevredeki toprak alanı büsbütün Rusya’ya ait olacaktır ve bu günden itibaren iki ay içinde kesinlikle ayrılacaktır. Sınır hattı o yerden, belirtilmiş çevrelemenin doğu taraftan Arazın sahiline birleştiği yerden itibaren bir daha o nehrin yatağıyla Yeddibulag’a uzar. Burada İran toprakları Araz nehri yatağı boyunca üç “ağaca”, yani 21 “Rus versti” uzayacaktır. Sonra sınır Muğan ovasıyla Bolgarçay’a dek, iki küçük Adınabazar ve Sarıkamış çaylarının birleşmesinde üç “ağac”, yani 21 “Rus versti” aşağıdaki topraklara gider. Sınır buradan Bolgarçay’ın sol sahili ile yukarı, adları zikredilenküçük Adınabazar ve Sarıkamış çaylarının birleştiği yere dek, sonra Doğu Adınabazar nehrinin sağ sınırı üzere onun yukarılarına dek devam eder, buradan ise Cikoir yüksekliğinin zirvesine dek devam ki, o yükseklikten Hazar denizine dökülen bütün sular Rusya’ya ait olacaktır, İran tarafa akan bütün sular ise İran’a ait olacaktır. Burada iki devlet arasındaki sınır dağ zirveleriyle belirlenir. Karara alındığı üzere onların Hazar denizine doğru inişi Rusya’ya ait olacaktır, o biri taraftaki inişi ise İran’a aittir. Serhed Cikoir yüksekliyi zirvesinden, Talışı Erş bölgesinden ayıran dağlar üzere Gemerkuh’un zirvesine dek geçer. Suların akarını iki yere bölen dağların başı, yukarıda Adınabazar’ın yukarı akarı ve Cikoir zirvesi arasındaki alanla ilgili ifade edildiği üzere, burada da ayrıca sınır hududunu oluşturacaktır. Sonra sınır hattı suların akarına ait yukarıda yer alan kurallara kesintisizi uymakla Gemerkuh’un zirvesinden Züvand ve Erş bölgelerini ayıran dağ silsilesi üzere Velgic dairesinin sınırlarına dek uzayacaktır. Böylelikle adı geçen dağın zirvesinden karşı tarafta yerleşen kısmı istisna olmakla Züvand bölgesi Rusya’ya katılacaktır. Her iki devlet arasındaki sınır hattı su akınının yukarıda geçen kuralarına daim uygun olarak, Velkic bölgesi sınırından Kloputa’nın zirvesi ve Velkic bölgesindeki dağların ana silsilesi üzere Astara çayının kuzey başlangıcına dek, buradan o çayın yatağı boyunca Hazar denizine döküldüğü yere dek devam edecektir ve burada da Rusya topraklarını İran’dan ayıracak sınır hattı biter.

V MADDE

İran Şahı Hazretleri tüm Rusya İmparatoru Hazretlerine samimi dostluğunun ispatı olarak, bu maddeyle gerek mirasçıları ve İran tahtının varisleri adına, yukarıda belirtilmiş sınır hattı arasında ve Kafkasya sıra dağları ve Hazar denizi arasında yer alan tüm toprakların ve tüm adaların, bununla birlikte söz konusu memleketlerde yaşayan tüm göçebe ve diğer halkların ebediyen Rusya İmparatorluğuna ait olduğunu görkemli bir şekilde tanır.

VI MADDE

İran Şahı Hazretleri her iki devlet arasında meydana gelmiş savaşla Rusya İmparatorluğunun uğradığı büyük miktarda zarara, ayrıca Rusya tebaasının uğradığı kurbanlara ve kayıplara saygı göstergesi olarak, onların karşılığını para tazminatıyla karşılamayı üstlenir. Sözleşmeye taraf olan her iki yüksek taraf o mükafatın meblağını on kurur tümen raice veya yirmi milyon gümüş manat olarak kararlaştırmıştır, onun zamanı, ödeme şekli ve güvencesi kelimeyle bu anlaşmaya dahil edilebilecek güce sahip özel anlaşmada kararlaştırılmıştır.

VII MADDE

İran Şahı Hazretleri oğlu Şehzade Abbas Mirza’yı kendi mirasçısı ve tahtın varisi tayin etmek iltifatında bulununca, Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri dostluk ilişkilerini ve bu varislik kuralının tasdikine yardım etmek arzusunu açık şekilde ispatlamak için bundan sonra Şehzade Abbas Mirza Hazretlerinin simasında İran tahtının mirasçısı ve varisini, onun tahta çıkmasından sonra ise onu o devletin kanuni hükümdarı olarak kabul etmek yükümlülüğünü üstlenir.

VIII MADDE

Rusya’nın ticaret gemileri, önceki kaideler üzere Hazar denizinde ve onun sahilleri boyunca serbest seyrüsefer etmek ve bununla birlikte onlara yakınlaşmak hakkına sahiptir; gemi kazası durumlarında İran’da onlara her tür yardım edilecektir. Bu şekilde İran ticaret gemilerinde de Hazar denizinde önceki kaideler üzere seyrüsefer etmek ve Rusya sahillerine yan almak hakkı verilir ve orada gemi kazası durumlarında onlara karşılıklı surette her türlü yardım gösterilecektir. Savaş gemileri konusuna gelince, eskiden olduğu gibi sadece Rus askeri bayrağı altında olan savaş gemileri Hazar denizinde yüzebilirler; Bu nedenle istisnai hukuk bugün de onlara tanınmıştır ve onaylar ki Rusya dışında hiçbir devletin Hazar denizinde savaş gemileri bulunamaz.

IX MADDE

Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri ve İran Şahı Hazretleri her şekilde onlar arasında bu kadar mutlulukla elde edilmiş barış ve dostluğu tesis etmeyi arzulayarak, geçici talimatların yerine getirilmesi veya daimi kalmak için bu veya diğer devlete gönderilen yüksek sarayların (hükümetlerin) sefirlerinin, bakanlarının ve maslahatgüzarlarının, onların derecesine, razılığa gelen yüksek tarafların şerefine, onları birleştiren samimi dostluğa ve yerel adetlere uygun olarak, ihtiramla ve (her birinin) ayrılıkta kabul edilmesini karşılıklı surette reva bilirler. Özel protokolle bu veya diğer tarafın uyması için bu içerikte merasim kararlaştırılacaktır.

X MADDE

Bütün Rusya Hazretleri ve İran Şahı Hazretleri her iki devlet arasında ticaret ilişkilerinin yeniden başlatılması ve genişlenmesini barışın tesis edilmesinin en hayırlı sonuçlarından biri olarak addettikleri için tam karşılıklı rızaya dayanarak hüküm verdiler ki ticarete hakimlik edilmesine ve karşılıklı surette tebaanın güvenliğine ait olan bütün emirler mutlulukla düzene sokulsun ve onlar onu karşılıklı surette müvekkiller tarafından imzalanacak bu barış anlaşmasının aynı güçlü kısmı addedilen ve ona ilave edilen özel Belgeyle açıklasınlar. İran Şahı Hazretleri, önceler olduğu gibi Rusya’ya ticaretin yararına, gereken her yere konsolosluk ve ticaret temsilcileri atamak hakkı verir ve her ikisinin maiyetinde on kişiden fazla olmayacak konsolos ve temsilcileri, rütbelerine uygun onur ve üstünlüklerinden yararlanmaları için himaye etme yükümlülüğünü üstlenir. Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri tarafından İran Şahı Hazretlerinin konsolos veya ticaret temsilcilerine ilişkin buna tam uyulması vaadini verir. İran hükümetinin Rusya temsilcisi veya konsolosuna gerekçeli şikayeti olarsa, Rusya naziri (sefiri) ve ya onun şah Hazretleri sarayı yanında işler müvekkili veya onların doğrudan reisi kendi mülahazasına göre suçluyu vazifesinden uzaklaştırabilir ve bu göreve geçici olarak diğer şahsı atabilir.

XI MADDE

Karşılıklı surette tebaanın tüm talepleri ve savaşla durdurulmuş diğer işler barış tesis edildikten sonra adil bir şekilde onarılacak ve çözülecektir. Karşılıklı şekilde tebaanın kendi aralarında bu veya diğer hükümetin hazinesine anlaşma yükümlülükleri derhal ve tam şekilde sağlanacaktır.

XII MADDE

Barışa varmış yüksek taraflar tebaanın çıkarı için kendilerinin umumi rızasıyla karşılıklı şekilde aşağıdakileri karara almışlar: onlardan Araz’ın her iki tarafından taşınmaz mülkiyete sahip olanlara, mülkiyetlerini satmak için üç yıl süre verilecektir. Fakat Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri ona ait olduğuna göre, eski İrevan serdarı Hüseyin Hanı, kardeşi Hasan Hanı ve Nahçivan eski hükümdarı Kerim Hanı bu iltifatlı ferman dışında tutar.

XIII MADDE

Sonuncu veya bundan önceki savaş sırasında esir alınmış her iki tarafın bütün savaş esirleri, bununla beraber her iki hükümetin ne zamansa esir düşmüş tebaası karşılıklı olarak serbest bırakılmalı ve dört ay içinde iade edilmelidir. Onlar yiyecek ve diğer yaşamsal ihtiyaçları karşılanmalı ve onları kabul etmek ve sonraki yaşam yerine gönderme emri vermek için her iki taraftan ayrılmış komiserlere vermek için Abbasabad’a gönderilecektirler. Anlaşmaya varan yüksek taraflar her iki taraftan esir düşmüş, fakat bulundukları yerin uzaklığına veya diğer nedene veya duruma göre belirtilmiş müddete iade edilemeyecek tüm savaş esirlere, ayrıca Rusya ve İran tebaasına bu şekilde muamele yapacaklardır. Her iki devlet bunların her zaman talep edilmesinde kendine mutlak ve sınırsız hak verir ve onlar tespit edilirse veya onlarla ilgili talepler alındıkta karşılıklı şekilde (bir birilerine) iade edeceklerini taahhüt ederler.

XIV MADDE

Anlaşmaya varan yüksek taraflardan hiçbirisi sonuncu savaşın başlanmasına dek veya o dönemde diğeri tarafına geçmiş firarların ve ihanet etmişlerin iadesini istemeyecektir. İran hükümeti bu mültecilerden bazılarının ve onların eski yurttaşlarının veya hakimiyetti altında bulunanların garazlı ilişkilerinden karşılıklı surette meydana gelebilecek zararlı sonuçları önlemek için bugün veya sonralar Rusya hükümetinin isimlerini belirttiği şahısların Araz’la Çara nehrinin, Urmiye gölünün ve Kızılüzen çayının Hazar denizine döküldüğü yer arasında tesis ettiği huduttaki topraklarında olmasını yasaklayacağı yükümlülüğünü kabul eder. Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri kendi tarafından İran mültecilerinin Karabağ ve Nahçivan hanlıklarında ve İrevan hanlığının Araz nehrinin sağ sahilinde yerleşen bölmesinde yurt edinmesine veya yaşamasına (her hangi) bir kararda izin verilmeyeceğini vaat eder. Fakat bellidir ki sadece resmi rütbe taşıyan veya belli makam sahibi olan şahıslara: özel temsilcileri, nasihat ve gizli ilişkileriyle geçmişte onların idaresinde veya hakimiyeti altında bulunmuş önceki yurttaşlarına zararlı etki gösterebilen han, bey ve dini makamlar veya mollalarla ilgili bu şart geçerlidir ve geçerli olacaktır. Genel olarak her iki devletin sakinlerine gelince, razılığa gelen yüksek taraflar her iki tarafın bir devletten diğerine geçmiş veya bundan sonra geçecek tebaayı onların geçtiği hükümetin izin verdiği her yerde yut edinebilecekleri ve yaşayabileceklerine dair karara varırılar.

XV MADDE

Şah Hazretleri kendi devletine asayişi geri getirmek ve tebaasından bugünkü anlaşmayla bu kadar mutlulukla sona ermiş savaşta yaşanmış faciaları daha da artırabilen her şeyi bertaraf etmek gibi hayırlı, kurtarıcı niyetle hareket ederek, Azerbaycan adlı vilayetin tüm ahalisini ve memurlarını büsbütün ve tam bağışlar. Hangi makama sahip olmasına bakılmaksızın hiç kimse kendi hareketine veya savaş boyunca veya Rus Ordusunun adı geçen vilayeti geçici olarak işgal ettiği sırada davranışına göre takip, dini inancına göre aşağılamaya maruz bırakılmayacaktır. Bunun dışında o memur ve sakinlere bu günden itibaren kendi ailesiyle birlikte İran vilayetinden Rusya’ya serbest geçmek, hükümet ve yerel yöneticilerin her hangi bir engeli olmadan onların satılık malına veya mülkiyetine ve eşyalarına her hangi gümrük ve vergi uygulanmadan taşınan mülkiyetini götürmek ve satmak için bir yıl zaman tanınır. Taşınmazlara gelince, onun satılması veya kendi iradesiyle tasarrufta bulunmak için beş yıllık bir süre belirlenir. Fakat bu bağışlanma burada geçen bir yıllık süre sona erene dek mahkeme cezası düşen suçlu veya suç işlemiş şahıslara uygulanmaz.

XVI MADDE

Müvekkiller bu barış anlaşması imzalandıktan sonra, karşılıklı şekilde ve acil olarak, askeri operasyonların düzenlenmesine ilişkin her yere haber ve gereken fermanları iletmelidir. Eyni içerikte iki nüsha olarak düzenlenmiş, her iki tarafın müvekkilleri tarafından imzalanmış, onların armalı mühürleriyle onaylanmış ve karşılıklı olarak bir birilerine verilmiş bu barış anlaşması Tüm-Rusya İmparatoru Hazretleri ve İran Şahı Hazretleri tarafından tasdik edilmeli ve onanmalı ve onların imzaladığı onama metinleri törenle her iki tarafın müvekkilleri tarafından dört ay içinde veya mümkün oldukça kısa sürede değiş-tokuş edilecektir. Şubat ayının 10’unda İsa’nın doğumunun 1828. yılında Türkmençay köyünde imzalanmıştır.

Aslını imzalamışlar: İvan Paskoviç, A. Obrezkov.