Bölgenin tek sivil havaalanı burada bulunduğu için şehir ulaşım açısından özel bir konuma sahipti. İşte bu yüzden Dağlık Karabağ sorunu başlamadan önce şehir mültecilerin sığındığı yere dönüştü. Orta Asya'da yaşanan etnik kargaşa yüzünden göçetmek zorunda kalan Ahıska Türkleri ve Ermenistan'dan göçederek Azerbaycanlı mülteciler Hocalı'da yerleşmişti. 1992 yılının şubat ayında Hocalı'nın Azeri halkına karşı eşi görülmemiş soykırım uygulanmıştı. Hocalı Soykırımı olarak bilinen bu kanlı facia sonucunda binlerce Azerbaycanlı öldürüldü ve rehin alındı, şehir kendisi yerle bir edildi. 1992 yılının 25 Şubat`ı 26 Şubat'a bağlayan gece eski SSCB 366. Alayının desteğiyle Ermenistan silahlı birliklerince Hocalı sehri işğal edildi. Soykırımın gerçekleştiği geceden önce Hocalı halkı şehirde kaldı ve (yaklaşık 2500 kişi) şehre saldırı başladıktan sonra Azerbaycanlıların yaşadığı en yakın yerleşim birimine ulaşmak için şehirden çıkmaya gayret ettiler. Fakat onların bu planı gerçekleşmedi. Hocalı`yı yerlebir eden işgalciler şehrin sivil nüfusuna karşı özellikle acımasızca davrandılar. Hocalı'nın yüzlerce masum nufusunun sakininin hunharca katledilmesi Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ bölgesi topraklarında yaşanan silahlı çatışma sırasında işlenen en kanlı cinayetlerden birisiydi. Ermenistan silahlı kuvvetleri ve yabancı askeri birlikler Hocalı`dan ve civar bölgelerden ayrılamamış insanların hemen hemen tamamını vahşice öldürdüler. Bunun sonucunda 613 kişi, 106 kadın, 63 çocuk ve 70 ihtiyar şehit edildi, 1275 kişi rehin alındı, 150 kişinin kaderiyse bugüne kadar bilinememektedir. Soykırım sırasında Hocalı'nın nufusundan 487 kişi sağlığını kaybetti, aynı zamanda 6 aile tamamen yok edildi, 26 çocuk her iki ebeveynini, 130 çocuk ebeveynlerinden birini kaybetti. Şehitlerden 56 kişi işkenceyle öldürüldü, onların kafaları koparıldı, gözleri çıkarıldı, diri diri yakıldı, gebe kadınların doğmamış çocukları karınlarından çıkarıldı. Ermenistan yetkilileri çatışma sırasında işledikleri cinayetlere dahil Hocalı halkına karşı işledikleri katliamlarda sorumluluklarını inkar ediyor, olguları çarpıtıyor, herkese olayı yalnış anlatıyorlar. Onların bu yaklaşımı sadece gerçeklerden uzaktır, ayrıca basit mantık kurallarına bile aykırıdır. Azerbaycan Cumhuriyeti resmi makamlarının elinde bulunan yeterli bilgilerle birlikte, facianın işlenmesiyle ilgili Ermenistan'ın sorumluluğunu ayrıca çok sayıda bağımsız kaynaklar ve trajedi tanıklarının söyledikleri de doğruluyor.

Hocalı soykırımının tanınması

Hocalı Soykırımı 20. yüzyılda yaşanan en trajik insan trajedilerinden biridir. Bu sıraya ayrıca Hatın, Hiroşima, Nagazaki ve Songmi soykırımları dahildir. Yüzyılın sonunda yapılmış bu soykırım sadece Azerbaycan halkına karşı uygulanmadı, bu, tüm insanlık aleyhine işlenen en kanlı cinayetlerden birisidir. Uluslararası sözleşmeler, evrensel ilkeler Hocalı soykırımı gibi trajedileri defalarca kınamış ve kabul edilemez belirtmişlerdir. Ermenistan Cumhuriyeti tarafından Hocalı'da işlenen bu insanlık karşıtı suçtan uluslararası siyasal ve hukuksal açıdan değer verilmesi için Azerbaycan bir çok uluslararası kuruluşlar ve dünya ülkelerinin parlamentolarında kararlı adımlar atmıştır.

"Hocalı'ya Adalet" kampanyası

Üye ülkelerin sayısına göre dünyanın ikinci en büyük uluslararası organizasyonu olan İslam Konferansı Örgütü (NOT: örgüte üye ülkelerin Dışişleri Bakanları Konseyi 2011 yılı 28 Haziran tarihli kararıyla kürümün ismi İslam İşbirliği Örgütü olarak değiştirilmişti) Ermenistan'ın Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı askeri saldırıyı defalarca kınadı ve Ermenistan -Azerbaycan sorununda Azerbaycan halkıyla hep dayanışma sergiledi. 2004 yılında İslam Konferansı Örgütü Diyalog ve İşbirliği Uğrunda Gençlik Forumunu oluşturdu. Forum ayrıca 2007 yılının sonbaharında "Medeniyetler İttifak" çerçevesinde düzenlenen "Gençlik Kültürel Alyansını destekliyor" girişimi çerçevesinde Uluslararası Gençlik Hareketi'ne başvurarak, kendi ortakları ve uluslararası kuruluşlar aracılığıyla sivil Azerbaycanlı nufusunun kanını dökmüş rejimin provokatif adımlarıyla ilgili uluslararası kamuoyunun farkındalığını artırmağa çağırdı. İİÖ Gençlik Forumu`nun Başkanlar Konseyi Nisan 2008 -de Kuveyt'te düzenlenen VI. oturumunda Haydar Aliyev Vakfı Rusya Temsilciliği'nin başkanı Leyla Aliyeva Forumun medeniyetlerarası diyalog üzere Genel Sekreteri seçildi. Bu, Ermenistan tarafından Azerbaycan topraklarının işğalı olgusuna İİÖ Gençlik Forumunca dikkat çekilmesine katkıda bulundu. Aynı yılın 17 Mayıs tarihinde İİÖ ve İSESCO`nun organizasyonluğuyla yetkili uzmanlar düzeyinde yapılan iki günlük toplantının sonucunda Leyla Aliyeva'nın girişimiyle gerçekleştirilen "Hocalı'ya Adalet - Karabağ Özgürlük" kampanyası İİÖ uzmanları tarafından desteklendi ve 26 Şubat İİÖ`e üye ülkelerde insani facia kurbanlarının anım günü olarak kutlanması kararlaştırıldı. Ayrıca, Hocalı Soykırımı'nın İslam ülkelerinde ders kitaplarında ders olarak okutulmasıyla ilgili önerinin İİÖ dışişleri bakanlarının toplantısına sunulmasına karar verildi.

İİÖ ülkelerinin dışişleri bakanları Konseyi`nin Uganda`nın başkenti Campala`da düzenlenen toplantısında Gençlik Forumu'nun Kültürel Alyansı`nın Genel Koordinatörü Leyla Aliyeva'nın "Hocalı'ya Adalet - Karabağ Özgürlük" adlı girişimi teyit etti. İİÖ Dışişleri Bakanları 35. oturumunda bununla ilgili özel bir karar kabul edildi. Kararla İİÖ`ye üye ülkelerde insani trajediler kurbanlarının Anım Günü kuruldu. İslam İşbirliği Örgütünün bünyesinde bulunan Diyalog ve İşbirliği uğrunda Gençlik Forumu'nun Kültürlerarası Diyalog üzere Genel Koordinatörü Leyla Aliyeva'nın girişimiyle "Hocalı'ya Adalet" uluslararası bilgilendirme kampanyası 8 Mayıs 2008 tarihinde başladı. Kampanya kapsamında ilk olarak, Hocalı faciasıyla ilgili çocuklar tarafından çekilmiş fotoğraflardan oluşan sergi ve İstanbul'da, Taksim metro istasyonunda yabancı ülke gençlerinin soykırımla ilgili fotolarından oluşan sergiler düzenledi. İİÖ Dışişleri Bakanları Konseyi Mayıs 2009 tarihinde Suriye'nin Şam kentinde düzenlenen 36. oturumunda bakanlar Gençlik Forumu tarafından gerçekleştirilen "Hocalı'ya Adalet - Karabağ Özgürlük" kampanyasını tam destekleyerek, kampanyayla ilgili karak verildi ve örgüte üye devletlere kampanyada aktif yer almaları tavsiye edildi. 2011 yılında İslam İşbirliği Örgütü Parlamento Birliği "Hocalı'ya Adalet" uluslararası bilgilendirme kampanyasını destekleyen bildiri kabul etti. İİÖ Parlamenterler Konseyi Birleşik Arap Emirlikleri'nin başkenti Abu Dabi'de düzenlenen 13. oturumunda kabul edilen Abu Dabi Bildirgesi`nde Hocalı soykırımının insanlık suçu olarak tanınmasıyla ilgili üye ülkelere başvurdu. Bu, İİÖ Gençlik Forumu'nun "İİÖ Gençlik Forumu ve İİÖ Parlamenterler Birliği arasında işbirliğine" dair inisiyatifi doğrultusunda gerçekleşti. Örgüte üye parlamentolara doğrudan çağrı yapıldı ve böyle çağrı facianın milli düzeyde hukuki ve siyasi açıdan tanınmasını sağlayacak doğrultudaydı. İslam İşbirliği Örgütü Parlamento Birliği Endonezya'nın Palembang kentinde düzenlenen VII toplantısında 30 Ocak 2012 tarihinde "Ermenistan Cumhuriyeti'nin Azerbaycan Cumhuriyeti'ne karşı saldırısı" isimli geleneksel olarak kabul edilmiş karara Gençlik Forumun girişimiyle bir madde eklendi.

Kampanya küresel çapta etkin olmak ve sesini duyurmak amacıyla çeşitli iletişim araç ve kaynaklarından, bu arada medyadan, internetten ve canlı etkinliklerden büyük ölçüde yararlanmaktadır. Kampanya çerçevesinde düzenlenen etkinliklerde katliamlara, etnik arındırmaya, ırksal, etnik ya da dinî ayrımcılık karşısında etkili bir şekilde direnmeye, Hocalı Soykırımı kurbanlarıyla dayanışma sergilemeye ve Hocalı’da Azerbaycanlı nüfusa karşı işlenen cinayetlerin cezasız kalmasıyla mücadeleye en çok dikkat ayrılmaktadır.

Kampanya pek çok ülkede etkili bir biçimde uygulanmaktadır ve günümüzde 120 binden çok insan ve 115 örgüt kampanyayı desteklemektedir. Sosyal ağlar, sergiler, toplantılar, yarışmalar, konferanslar, seminerler ve diğer etkinlikler kampanyanın amacına ulaşmak için kullanılan birer etkin araçtır.

Kaynak:

www.justiceforkhojaly.org

www.virtualkarabakh.az