Çarlık Rusyası’nın son dönemlerinde, daha önceden Azerbaycan’ın çeşitli bölgelerine yerleştirilmiş olan Ermeniler, otorite boşluğundan da faydalanarak çevre köy ve kasabalardaki Azerbaycanlıları katlederek topraklarını ele geçirmeye başladı. 1905 yılında itibaren örgütlenen ve silahlanan Ermeniler, başta Bakü olmak üzere tüm bölgelerde karışıklıklar çıkararak Azerbaycanlıları yıldırma politikası yürüttü.

1918 yılının 30 Mart ve 3 Nisan arasında Bakü’de 12 bin Azerbaycanlı katledildi. Katliamlar Bakü ile sınırlı kalmadı. Mart-Nisan aylarında Şamahı, Kuba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıgabul, Salyan, Zengezur, Karabağ, Nahçıvan ve diğer bölgelerde Ermeni ve Bolşevik çeteler 50 bin Azerbaycanlıyı katletti.

Katliamlar, Osmanlı Devleti’nin Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın talimatıyla kurulan Kafkas İslam Ordusu’nun Azerbaycan’a yardıma gelmesi ve ülkeyi çetelerden temizlemesiyle son buldu. Nuri Paşa komutasındaki Kafkas İslam Ordusunun yardımı ile Bakü 15 Eylül 1918’de işgalden kurtarıldı.

Azerbaycan’ın Milli Lideri Haydar Aliyev, 1998’de imzaladığı kararnameyle 31 Mart’ın “Azerbaycanlıların Soykırımı Günü” olarak anılmasına karar verdi.

Mart 1918’de ne oldu?

1917 Ekim Devrimi’yle Bolşeviklerin Rusya’da yönetimi ele geçirmesinden sonra Bolşevik yönetimi Bakü’de iktidara gelebilmek adına Ermeni çeteleriyle iş birliği yaptı.

30 Mart tarihinde Ermeni kilisesi etrafında toplanan Ermeniler, mahalle baskınlarına başladı. Silahsız, masum sivil halk, havadan ve denizden bombardımana tutuldu.

Amaçlanan çok açıktı, bölgeden Türk ve Müslüman nüfusu tamamen temizlemek. O günleri, Bakü’deki İngiltere Konsolosu Mac Donel, ‘’Şehirde cesetlerden başka Müslüman kalmamıştı’’ sözleriyle ifade edecekti.

1918 yılında 30 Mart ve 3 Nisan arasında Bakü’de 12 bin Azerbaycanlı katledildi. Katliamlar Bakü ile sınırlı kalmadı. Mart-Nisan aylarında Şamahı, Kuba, Haçmaz, Lenkeran, Hacıgabul, Salyan, Zengezur, Karabağ, Nahçıvan ve diğer bölgelerde Ermeni ve Bolşevik çeteler 50 bin Azerbaycanlıyı katletti.

Kimi diri diri toprağa gömüldü… Kimi kurşuna dizildi… Kimi de canını kurtarmak için sığındığı ibadethanelerde diri diri yakıldı…

Katledilenler toplu mezarlara gömüldü. 2007 yılında Guba bölgesinde bulunan toplu mezar, Ermenilerin işlediği insanlık dışı eylemlerin görsel bir kanıtıdır.

18 Eylül 2013’te Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Guba Soykırım anıtının açılışına katıldı.

Katliamlar genişleyerek devam ediyor, Azerbaycan Türkü’nün sessiz çığlığı bir türlü duyulmuyordu. Ta ki Osmanlı Devleti kardeş ülkenin yardımına koşana dek.

Birinci Dünya Savaşı’nda 10 cephede savaşmasına ve zor durumda olmasına rağmen, Osmanlı Devleti zulme dur demek için Nuri Paşa komutasında Kafkas İslam Ordusu’nu yardıma gönderdi. Kafkas İslam Ordusunun yardımıyla kısa sürede Azerbaycan topraklarından Ermeni ve Bolşevik güçlerini temizledi, 15 Eylül’de Bakü kurtarıldı. 2 ay sonra 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Halk Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etti. Bakü başkent oldu.

Bağımsızlık, 1920 yılında Sovyet işgaline kadar devam etti.